Ο πολιτικός λόγος είναι άψυχος. Μιλά με γενικότητες και αοριστίες
χρησιμοποιώντας κλίμακες που αγκαλιάζουν μεγάλα σύνολα ανθρώπων στις
οποίες εξαφανίζονται οι ατομικότητες, οι ιδιαιτερότητες τους και οι
ειδικές λειτουργίες τους.
Το παραπάνω ακούγεται κάπως αφοριστικό αλλά περικλείει μια μεγάλη δόση αλήθειας. Ακόμη και στην εποχή μας που ο πολιτικός λόγος προσπαθεί να προσεγγίσει πιο συγκεκριμένα κάποια θέματα που άπτονται το προσωπικού, όπως η σεξουαλικότητα, οι διατροφικές συνήθειες και η ίδια η καθημερινότητα, πάλι δεν έχει απαλλαχτεί από τον γενικό άψυχο χαρακτήρα του.
Ας πάρουμε λ.χ τα όνειρα. Τα όνειρα είναι από τις πλέον προσωπικές λειτουργίες που φαίνεται να αφορούν αυστηρά και αποκλειστικά την ατομικότητα που τα βιώνει. Θα μπορούσε το υλικό τους να είναι περιεχόμενο ενός πολιτικού κειμένου; Αυτό ακούγεται εξωφρενικό για πολλούς. Κι όμως δεν θα έπρεπε να είναι έτσι!
Οι σουρεαλιστές και ο Μπρετόν ειδικότερα είχαν διακηρύξει από τον μεσοπόλεμο κιόλας ότι αυτό που συμβαίνει στον ονειρικό κόσμο είναι το ίδιο σημαντικό με αυτό που συμβαίνει στον εξωονειρικό. Κάπως υπερβολικό όπως και πολλά άλλα που διακήρυξαν οι σουρεαλιστές που όμως μέσα στην υπερβολη του ανέδειξε την τεράστια σημασία των ονείρων.
Κάποιες δεκαετίες προηγούμενα(και πιο συγκεκριμένα το 1900) ο Φρόυντ δημοσιεύει το αριστουργήμα του για τα όνειρα. Την ερμηνεία των ονείρων. (παρακαλώ αυτόν που μου το έχει δανειστεί εδώ και χρόνια να μου το επιστρέψει επιτέλους!) Σε αυτό αναλύει την σημασία των ονείρων, τις αλήθειες που βγάζουν για μια ατομικότητα, την σχέση τους με το νεοανακαλυφθέντα ασυνείδητο και την σεξουαλικότητα και κυριότερα την σύνδεση τους με την κοινωνική πραγματικότητα και τους περιορισμούς της. Μετά από αυτό το βιβλίο ήταν που η επιστήμη άρχισε να παίρνει στα σοβαρά την λειτουργία και την σημασία των ονείρων χωρίς ακόμη και τώρα να έχει δώσει μια πλήρη εξήγηση τους. (κι ενώ ακόμη και τώρα επιφανείς επιστήμονες που δουλεύουν στην βιομηχανία των ψυχοφαρμάκων τολμούν ακόμη να ισχυρίζονται ότι η παρενέργεια των φαρμάκων τους να εξαφανίζουν τα όνειρα από τον οργανισμό είναι κάτι που δεν πρέπει να μας απασχολεί!)
Η ίδια η ύπαρξη των ονείρων είναι μια ένδειξη για έναν άνθρωπο ότι έχει επαφή με το ασυνείδητο του και τις αλήθειες του. Καταπιεσμένοι άνθρωποι παραπονιούνται συχνά ότι δεν βλέπουν πια όνειρα, σύμπτωμα πανίσχυρων λογοκριτικών μηχανισμών που δεν τα αφήνουν να ανασυρθούν στην συνειδητή μνήμη ή ακόμη χειρότερα σύμπτωμα μιας κουραστικής επίπονης ζωής που δεν αφήνει τον οργανισμό να χαλαρώσει στον ύπνο του ώστε να μπορέσει να ξετυλίξει την ονειρική διαδικασία.
Απο καιρό λοπόν έχει καταφανεί η λειτουργία των ονείρων να βγάζουν αλήθειες που πολλές φορές το άτομο δεν θέλει να τις δει στην συνειδητή του ζωή. Αλήθειες που μπορούν να αφορούν την στενή προσωπική του ζωή, το επιστημονικό του έργο (ο ίδιος ο περιοδικός πίνακας των χημικών στοιχείων του Μεντελέγιεφ λέγεται ότι προέκυψε από ένα όνειρο του!) και (που μας αφορά περισσότερο σε αυτό το κείμενο)πολιτικές και κοινωνικές αλήθειες. Φυσικά δεν έχουν όλα τα όνειρα αυτή την δύναμη. Πολλά είναι τετριμμένα και έχουν ανακατέψει χαοτικά το συνειδητό και ασυνείδητο υλικό της προηγούμενης μέρας χωρίς άλλη βαθύτερη σημασία. Όμως υπάρχουν και τα όνειρα τα πιο σπάνια που έχουν και με το παραπάνω την δύναμη της αποκάλυψης βαθύτερων αληθειών.
Η Χάνα Άρεντ στο μνημειώδες έργο της για το ολοκληρωτικό σύστημα επικαλείται το όνειρο ενός Γερμανού δασκάλου που ζούσε στην χιτλερική εποχή σαν άλλη μια ένδειξη της πραγματικότητας του ολοκληρωτισμού. Ο άνθρωπος ονειρεύτηκε ότι ζούσε σε ένα σπίτι χωρίς τείχους που όλοι τον άκουγαν όλοι τον έβλεπαν και δεν είχε καμιά δυνατότητα για προσωπική ζωή. Ναι, αυτό ήταν ένα όνειρο που ανέδειξε τον ολοκληρωτισμό του καθεστώτος καταδεικνύοντας παράλληλα και την δύναμη των ονείρων να βγάζουν βαθιές κοινωνικές και πολιτικές αλήθειες. Και με αυτή την αναφορά σε εκείνο το όνειρο καιρός να περάσουμε στο ονειρικό υλικό του συγγραφέα του κειμένου…
Θυμάμαι την περίοδο που είχα στήσει σκηνή στο Σύνταγμα το καλοκαίρι του 2011 ότι κάθε μέρα έβλεπα όνειρα που αφορούσαν εκείνο το κίνημα και τα δρώμενα του. Αντίστοιχα στην περίοδο της Εξέγερσης του Δεκέμβρη του 2008 έβλεπα κάθε μέρα όνειρα που αφορούσαν εκείνη την εξέργερση με τις πιο πλούσιες και απρόβλεπτες παραλλαγές. Ποτέ δεν είχα αναφερθεί δημόσια σε αυτά τα όνειρα παρ’όλο που πολλά από τα περιεχόμενα τους είχαν πολλά να πουν για τα κινήματα που συμμετείχα. Δεν ένιωθα ακόμη έτοιμος να σπάσω το ταμπού που λέει ότι ποτέ δεν χρησιμοποιείς το ονειρικό υλικό, όσο αξιόλογο, αποκαλυπτικό και σπουδαίο κι ας είναι, σε πολιτικό κείμενο.Όμως πρόσφατα ένα όνειρο που βίώσα με ωθεί να σπάσω επιτέλους αυτό το άτυπο ταμπού…
Το όνειρο (ή σωστότερα ο εφιάλτης!)αφορούσε τις 20 Φλεβάρη. Σπάνια έχω βιώσει τόσο ζωντανό και άμεσο όνειρο που διατηρήθηκε με όλη την ενάργεια του στο συνειδητό μου μετά το ξύπνημα.
Κόσμος πολύς στο σύνταγμα. Η έξαψη παντού. Ο καιρός ηλιόλουστος. Ξαφνικά εμφανίζονται τεράστιες αστυνομικές δυνάμεις που κάνουν τεράστιες κυκλωτικές κινήσεις. Αρχίζουν να εγκλωβίζουν τον κόσμο με σκοπό τις μαζικές συλλήψεις. Σε έναν τέτοιο εγκλωβισμό βρίσκομαι κι εγώ με εκατοντάδες άλλους. Ακούγεται μια παράταιρη φωνή. “Αλυσίδες σύντροφοι” Όλοι γελάνε πικρά! Γελιά παντού…Κάποιος πετάγεται: “Ποιες αλυσίδες ρε! Κοιτάχτε!” Οι μπάτσοι βγάζουν πραγματικές αλυσίδες και μας τυλίγουν με αυτές! Μιλάμε για τεράστιες ατελείωτες αλυσίδες που τρομάζουν μόνο με την θέα τους. Νιώθω να πνίγομαι. Ένα αίσθημα τρόμου παντού. Καταφέρνω και φεύγω από αυτές τις αλυσίδες κυνηγημένος από πολλούς μπάτσους που ουρλιάζουν: “πιάστε τον, έφυγε από τις αλυσίδες!” Τρέχοντας στους δρόμους της Αθήνας βλέπω ένα αποτρόπαιο θέαμα. Παντού μπουλούκια κόσμου κυκλωμένα με αστυνομικές αλυσίδες και παντού αστυνομικές κλούβες που γεμίζουν με κόσμο αλυσοδεμένο. Ουρλιαχτά πόνου και απελπίσιας να σκίζουν τον αέρα. Είναι σαν να συλλαμβάνουν όλη την συγκέντρωση! Μπαίνω σε μια στοά. Εκεί είναι ένας περίεργος γέρος με μούσια που κρέμονται ως το πάτωμα. Μουρμουράει αλλόκοτα. Δεν καταλαβαίνω τι λέει, Πάω πιο κοντά και ακούω:” αυτές οι αλυσίδες μας έφαγαν. Ποτέ δειλοί δεν νίκησαν καμιά εξουσία” Το λέει και το ξαναλέει. Νιώθω να πνίγομαι από μια κεραυνοβόλα συνειδητοποίηση. “Είμαστε δειλοί, είμαστε δειλοί, είμαστε δειλοί” Με σφυροκοπά αυτή η φράση. Τρέχω προς το σύνταγμα. Εκεί αντιμετωπίζω μια άλλη φρίκη. Διαδηλώνει η χρυσή αυγή! Που και πότε εμφανίστηκαν αυτοί; Που πήγαν οι άλλοι; Τους έπιασαν όλους; Η διαδήλωση της χρυσής αυγής περνά από δίπλα μου. Ανάμεσα τους έχουν μαύρους που τους λιντσάρουν κάτω από επευφημίες. Οι μπάτσοι έχουν βγάλει τα κράνη τους και χειροκροτούν από απόσταση. Μια κυράτσα 60 χρονών φωνάζει: “ Οι άπλυτοι έχουν συλληφθεί όλοι με αλυσίδες. Το Ελληνοχριστιανικό ράιχ θριάμβευσε!” Και ξαφνικά βλέπω έναν ΕΚΑΜίτη δίπλα μου να με γραπώνει.”Σε τσακώσαμε και σένα!” Ξύπνησα ιδρωμένος με αυξημένους καρδιακούς παλμούς…
Πολλές φορές η ερμηνεία των ονείρων είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη υπόθεση. Κρυφοί συμβολισμοί, αλληγορικά νοήματα και μπερδεμένες αναφορές φωλιάζουν μέσα στο υλικό τους. Όμως αυτό το όνειρο μίλησε από μόνο του. Ήταν μια ζωντανή υπενθύμιση και μια ξεκάθαρη προειδοποίηση. Υπενθύμισε αυτό που ξέρει καλά το συνειδητό και ας αρνείται πολλες φορές να αντιμετωπίσει τις συνέπειες του. Ζούμε σε φασιστικό καθεστώς. Με τείχη στα σύνορα και στρατόπεδα συγκέντρωσης, επιστρατεύσεις απεργών και ολοκληρωτικά ΜΜΕ, εισβολές σε αυτοδιαχειριζόμενους χώρους και βασανιστήρια. Ένα καθεστώς που αντικειμενικά δεν μπορεί να ανατραπεί με ειρηνικό τρόπο (όπως φανέρωσε και η κατάληξη του κινήματος που εμβληματικά είχε προτάξει τον ειρηνικό του χαρακτήρα, το κίνημα του Συντάγματος…) Και εδώ έρχεται και η προειδοποίηση του ονείρου. Δεν μπορείς να αναμετρηθείς με ένα τέτοιο καθεστώς αν είσαι δειλός. Είναι αστείο να προτάσσεις στις κατασταλτικές δυνάμεις αυτού του καθεστώτος τις ‘αλυσίδες’. Αυτοί έχουν πραγματικές αλυσίδες που θέλουν να μας δέσουν όλους. Κι αρνούμενος να αντιμετωπίσεις αυτό το καθεστώς με δυναμική μαζική αντιβία οδηγείσαι στην σύλληψη και τον εκμηδενισμό αφήνοντας στους δρόμους τους ναζιστές τους χρυσής αυγής να αλωνίζουν…
Το όνειρο λοιπόν είχε μια κρυστάλλινη πολιτική και κοινωνική λογική πλήρως συμβατή αλλά και ενισχυτική με τις αλήθειες της συνείδησης. Το είδα την νύχτα που είχαμε κάνει την αποτυχημένη ειρηνική ανακατάληψη της σκαραμαγκά. Εκεί αντιμετωπίσαμε αφηνιασμένους μπάτσους ενώ εμείς ήμασταν χωρίς εξοπλισμό και επιθετικές διαθέσεις. Προφανώς το όνειρο τροφοδοτήθηκε και από αυτήν την αίσθηση ματαιότητας που μου δημιουργήθηκε από αυτού του είδους την προσπάθεια ανακατάληψης και συνδέθηκε με το μεγαλύτερο γεγονός που έρχεται στις 20 Φλεβάρη…
Πολλοί και θεμιτά αντιμετωπίζουν τις 20 Φλεβάρη με σκεπτικισμό. Τι μπορεί να βγει από άλλη μια γραφειοκρατικά καλεσμένη γενική απεργία που δεν έχει συνέχεια; Η εμπειρία της τελευταίας γενικής απεργίας τον Οκτώβρη ήταν όντως αποθαρρυντική τόσο στην συμμετοχή που ενέπνευσε όσο και κυριότερα στην έλλειψη δυναμισμού των διαδηλωτών. Τα ΜΑΤ τότε μας είχαν διαλύσει με χαρακτηριστική ευκολία. Με βάση αυτή την εμπειρία πολλοί βλέπουν την 20 ΦΛεβάρη σαν μια επανάληψη εκείνου του φιάσκου και αναρωτιούνται ακόμη κι αν αξίζει να κατέβουν.
Όμως τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι. Η ψυχολογία του κόσμου κατ’αρχήν δεν έχει σχέση με την ψυχολογία του Οκτώβρη. Τότε η κυβέρνηση ήταν φρεσκονομιμοποιημένη, το νέο μνημόνιο δεν είχε μπει σε εφαρμογή, κυριαρχούσε ακόμη η ματαιότητα ότι καμιά δράση στον δρόμο δεν μπορεί να τους κλονίσει ενώ το ανερχόμενο πολιτικό ρεύμα φαινόταν να είναι αυτό του ναζισμού που διαφήμιζε τότε τα τάγματα ασφαλείας του. Από τότε πολλά άλλαξαν.
Πρώτα πρώτα η επίθεση του καθεστώτος στους αυτοδιαχειριζόμενους χώρους ανάστησε το αναρχικό κίνημα συσπειρώνοντας το και έτσι έγινε κατορθωτή η μεγαλειώσης αναρχική διαδήλωση της 12 Γενάρη. Μετά είδαμε την σχετική συντριβή των ταγματών ασφαλείας της χρυσής αυγής στον δρόμο. Τώρα οι χρυσαυγίτες όχι μόνο δεν μιλάνε όπως μίλαγαν για τα τάγματα ασφαλείας τους αλλά έχουν περάσει στο άλλο άκρο να προειδοποιούν σαν κλασικοί δεξιοί για προβοκάτσια στις 20 Φλεβάρη. Η μπογιά της νομιμοποίησης του καθεστώτος έχει επίσης φθαρεί δραστικά. Οι εκλογές είναι μια μακρινή ανάμνηση. Επίσης είδαμε απεργίες διαρκείας να επιστρατεύονται και αυτό έχει φέρει μια άλλη οργή στο εργατικό δυναμικό. Και σαν αποκορύφωμα είχαμε την υπόθεση βασανιστηρίων και την προβολή τους που από την μια αποκάλυψε τον χαρακτήρα του καθεστώτος και από την άλλη εξαγρίωσε πολύ νέο κόσμο. Κι αυτά συμβαίνουν ενώ η εξαθλίωση και οι αυτοκτονίες αυξάνουν μέρα με την μέρα, η ανεργία σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο και οι αυταπάτες για κάποιου είδους σταθεροποίηση και ανάκαμψη είναι στο ναδίρ.
Σε αυτές τις συνθήκες η γενική απεργία της 20 Φλεβάρη συνιστά μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για σαρωτική αντεπίθεση και ανόρθωσης του αγωνιστικού ηθικού. Τόσο η μαζικότητα της όσο και η συκρουσιακότητα της μπορούν να φτάσουν σε νέα επίπεδα ξεπερνώντας ακόμη και τον πύχη της περσινής 12 Φλεβάρη. Αρκεί αυτό να το πιστέψει μια κρίσιμη μάζα ανθρώπων και να κινητοποιηθεί ανάλογα.
Και υπό αυτές τις συνθήκες θα συνιστούσε ιστορική τραγωδία να βλέπαμε τη 20 Φλεβάρη σαν άλλον ένα ανούσιο περίπατος που διαλύεται εύκολα από τα ΜΑΤ. Πολλοί που συμμετέχουν σε καθημερινά εγχειρήματα αλληλοβοήθειας και αντίστασης βλέπουν μια τέτοια διαπίστωση σαν στερούμενη νοήματος και τελικά και επικίνδυνη για το ηθικό όσων συμμετέχουν σε τέτοια εγχειρήματα. Τι μπορεί να βγάλει μια μέρα λένε; Και πόσο νοσηρό να στηρίζεσαι σε μια μέρα για αντεπίθεση και ανόρθωση του αγωνιστικόυ ηθικού! Σάμπως οι καθημερινοί αγώνες και η ίδια η καθημερινότητα δεν αποφασίζουν τελικά για όλα;
Η ένσταση τους έχει λογική όμως χάνει μια βασική αλήθεια. Ότι όλη η ανθρώπινη ιστορία έχει στηριχτεί σε μεμονώμενες μέρες που λειτουργούν σαν ρωγμές στον ιστορικό χρόνο και αλλάζουν την φορά των ιστορικών γεγονότων. Και τέτοιες μέρες δεν λειτουργούν ανταγωνιστικά με τα καθημερινά εγχειρήματα αντίστασης (που δυστυχώς δραστηροποιούν ακόμη ένα πολύ μικρό κομματι της κοινωνίας…) αλλά ενισχυτικά και προωθητικά. Ένας βασικός λόγος είναι ότι τέτοιες μέρες ανακατεύουν και ενώνουν τον κόσμο που ασχολείται καθημερινά με την αντίσταση και την αλληλεγγύη με τον πολύ περισσότερο κόσμο που εμφανίζεται στους κοινωνικούς αγώνες πιο περιστασιακά και με λιγότερη συνέπεια στην δράση του. Ένας βασικότερος λόγος είναι ότι τέτοια γεγονότα κάποιες φορές δημιουργούν την δική τους δυναμική και ξεφεύγουν από τα πλαίσια της μιας μέρας ανοίγοντας νέους κύκλους αντίστασης. Αυτό γίνεται κατορθωτό όταν η μαζικότητα τους συναγωνίζεται την συγκρουσιακότητα τους σπάζοντας το ανίκητο του καθεστώτος και την ματαιότητα που δημιουργεί αυτό το φαινομενικά ανίκητο.
Μια άλλη ένσταση προκύπτει. Μπορεί αυτό να γίνει σε μια καθορισμένη προσυμφωνημένη μέρα; Ξεσπάνε άραγε εξεγέρσεις με ραντεβού; Αυτό είναι μια ένσταση που παλιότερα με έβρισκε σύμφωνο πριν η πρόσφατη ιστορική εμπειρία εδώ και διεθνώς την εξαφανίσει ολοκληρωτικά. Με ‘ραντεβού’ ξέσπασε η εξέγερση της 5 Μάη (πριν η τραγωδία της Μαρφίν και ο φρικαλέος τρόπος που χρησιμοποιήθηκε από τα φασιστοΜΜΕ στείλει τον κόσμο στα σπίτια του…) Με ‘ραντεβου’ ζήσαμε την 12 Φλεβάρη 2012 που στάθηκε σαν η πιο εξεγερμένη μέρα της μεταπολίτευσης και με ραντεβού (και μάλιστα από το ίντερνετ!) γεννήθηκε το ίδιο το κίνημα του συντάγματος στις 25 Μάη 2011. Κοιτώντας παρά έξω θα δούμε ότι με ‘ραντεβού’ ξέσπασε η Αιγυπτική επανάσταση της 25 Γενάρη 2011 και το ίδιο έγινε και στις άλλες αραβικές εξεγέρσεις-επαναστάσεις. Ίσως επειδή ζούμε στην εποχή του ίντερνετ και της μαζικής αδιαμεσολάβητης πληροφορίας, η κοινωνία -κι όταν οι αντικειμενικές περιστάσεις ευνοούν κάτι τέτοιο- μπορεί να παράγει εξεγερμένα γεγονότα που έχουν προσυμφωνηθεί να ξεσπάσουν σε συγκεκριμένες μελλοντικές ημερομηνίες. Επομένως όλα πια είναι δυνατά και τα ιστορικά ‘ραντεβού’ αποκτούν άλλη δύναμη και δυναμική όταν πραγματικά το θέλουν!
Στο χέρι μας ειναι πια να κάνουμε αυτή την ιστορική δυνατότητα ιστορική πραγματικότητα. Εξασφαλίζοντας ότι εμείς και ο περίγυρος μας θα είναι στο γεγονός από νωρίς με την μεγαλύτερη επιμονή και μαχητικότητα. Σπάζοντας τις δειλίες που μας αφοπλίζουν απέναντι στις κατασταλτικές δυνάμεις και τα χημικά της. Εμπνεόμενοι από αγωνιστές που δεν δίστασαν να αναμετρηθούν σώμα με σώμα με τα τέρατα της καταστολής. Αλλάζοντας με ό,τι τρόπους μπορούμε να φανταστούμε (ή ονειρευτούμε
) την κοινωνική ατμόσφαιρα που μέσα στην αδράνεια της προκρίνει ακόμη
και τώρα την απάθεια και ηττοπάθεια, την ματαιότητα και την παραίτηση.
Νιώθωντας από τώρα ότι θα συμμετέχουμε σε ένα ιστορικό γεγονός για το
οποίο έχουμε την ευθύνη του. Και εμπιστευόμενοι τα όνειρα μας που έχουν
να μας πουν πολιτικές και κοινωνικές αλήθειες!
Ναι! Αυτό το καθεστώς που εξαθλιώνει είναι φασιστικό και έχει και το ίδιο ομολογήσει ότι δεν βασίζεται σε καμιά είδους συνταγματική νομιμοποίηση.
Ναι! Με δειλία και ‘αλυσίδες’ δεν αντιμετωπίζεται! Αυτό είναι η συνταγή της παράδοσης και της υποταγής στον τρόμο του.
Ναι! Ήρθε η ώρα να εγερθούμε! Όχι για να τιμήσουμε κάποιον φυρερίσκο αλλά να εγερθούμε για να πάρουμε την Ζωή επιτέλους στα χέρια μας ελευθερώνοντας την από τους εφιάλτες της.
Το παραπάνω ακούγεται κάπως αφοριστικό αλλά περικλείει μια μεγάλη δόση αλήθειας. Ακόμη και στην εποχή μας που ο πολιτικός λόγος προσπαθεί να προσεγγίσει πιο συγκεκριμένα κάποια θέματα που άπτονται το προσωπικού, όπως η σεξουαλικότητα, οι διατροφικές συνήθειες και η ίδια η καθημερινότητα, πάλι δεν έχει απαλλαχτεί από τον γενικό άψυχο χαρακτήρα του.
Ας πάρουμε λ.χ τα όνειρα. Τα όνειρα είναι από τις πλέον προσωπικές λειτουργίες που φαίνεται να αφορούν αυστηρά και αποκλειστικά την ατομικότητα που τα βιώνει. Θα μπορούσε το υλικό τους να είναι περιεχόμενο ενός πολιτικού κειμένου; Αυτό ακούγεται εξωφρενικό για πολλούς. Κι όμως δεν θα έπρεπε να είναι έτσι!
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΟΝΕΙΡΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΛΗΘΕΙΩΝ
Οι σουρεαλιστές και ο Μπρετόν ειδικότερα είχαν διακηρύξει από τον μεσοπόλεμο κιόλας ότι αυτό που συμβαίνει στον ονειρικό κόσμο είναι το ίδιο σημαντικό με αυτό που συμβαίνει στον εξωονειρικό. Κάπως υπερβολικό όπως και πολλά άλλα που διακήρυξαν οι σουρεαλιστές που όμως μέσα στην υπερβολη του ανέδειξε την τεράστια σημασία των ονείρων.
Κάποιες δεκαετίες προηγούμενα(και πιο συγκεκριμένα το 1900) ο Φρόυντ δημοσιεύει το αριστουργήμα του για τα όνειρα. Την ερμηνεία των ονείρων. (παρακαλώ αυτόν που μου το έχει δανειστεί εδώ και χρόνια να μου το επιστρέψει επιτέλους!) Σε αυτό αναλύει την σημασία των ονείρων, τις αλήθειες που βγάζουν για μια ατομικότητα, την σχέση τους με το νεοανακαλυφθέντα ασυνείδητο και την σεξουαλικότητα και κυριότερα την σύνδεση τους με την κοινωνική πραγματικότητα και τους περιορισμούς της. Μετά από αυτό το βιβλίο ήταν που η επιστήμη άρχισε να παίρνει στα σοβαρά την λειτουργία και την σημασία των ονείρων χωρίς ακόμη και τώρα να έχει δώσει μια πλήρη εξήγηση τους. (κι ενώ ακόμη και τώρα επιφανείς επιστήμονες που δουλεύουν στην βιομηχανία των ψυχοφαρμάκων τολμούν ακόμη να ισχυρίζονται ότι η παρενέργεια των φαρμάκων τους να εξαφανίζουν τα όνειρα από τον οργανισμό είναι κάτι που δεν πρέπει να μας απασχολεί!)
Η ίδια η ύπαρξη των ονείρων είναι μια ένδειξη για έναν άνθρωπο ότι έχει επαφή με το ασυνείδητο του και τις αλήθειες του. Καταπιεσμένοι άνθρωποι παραπονιούνται συχνά ότι δεν βλέπουν πια όνειρα, σύμπτωμα πανίσχυρων λογοκριτικών μηχανισμών που δεν τα αφήνουν να ανασυρθούν στην συνειδητή μνήμη ή ακόμη χειρότερα σύμπτωμα μιας κουραστικής επίπονης ζωής που δεν αφήνει τον οργανισμό να χαλαρώσει στον ύπνο του ώστε να μπορέσει να ξετυλίξει την ονειρική διαδικασία.
Απο καιρό λοπόν έχει καταφανεί η λειτουργία των ονείρων να βγάζουν αλήθειες που πολλές φορές το άτομο δεν θέλει να τις δει στην συνειδητή του ζωή. Αλήθειες που μπορούν να αφορούν την στενή προσωπική του ζωή, το επιστημονικό του έργο (ο ίδιος ο περιοδικός πίνακας των χημικών στοιχείων του Μεντελέγιεφ λέγεται ότι προέκυψε από ένα όνειρο του!) και (που μας αφορά περισσότερο σε αυτό το κείμενο)πολιτικές και κοινωνικές αλήθειες. Φυσικά δεν έχουν όλα τα όνειρα αυτή την δύναμη. Πολλά είναι τετριμμένα και έχουν ανακατέψει χαοτικά το συνειδητό και ασυνείδητο υλικό της προηγούμενης μέρας χωρίς άλλη βαθύτερη σημασία. Όμως υπάρχουν και τα όνειρα τα πιο σπάνια που έχουν και με το παραπάνω την δύναμη της αποκάλυψης βαθύτερων αληθειών.
Η Χάνα Άρεντ στο μνημειώδες έργο της για το ολοκληρωτικό σύστημα επικαλείται το όνειρο ενός Γερμανού δασκάλου που ζούσε στην χιτλερική εποχή σαν άλλη μια ένδειξη της πραγματικότητας του ολοκληρωτισμού. Ο άνθρωπος ονειρεύτηκε ότι ζούσε σε ένα σπίτι χωρίς τείχους που όλοι τον άκουγαν όλοι τον έβλεπαν και δεν είχε καμιά δυνατότητα για προσωπική ζωή. Ναι, αυτό ήταν ένα όνειρο που ανέδειξε τον ολοκληρωτισμό του καθεστώτος καταδεικνύοντας παράλληλα και την δύναμη των ονείρων να βγάζουν βαθιές κοινωνικές και πολιτικές αλήθειες. Και με αυτή την αναφορά σε εκείνο το όνειρο καιρός να περάσουμε στο ονειρικό υλικό του συγγραφέα του κειμένου…
ΤΡΟΜΟΣ ΚΑΙ ΑΘΛΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΡΑΪΧ
Θυμάμαι την περίοδο που είχα στήσει σκηνή στο Σύνταγμα το καλοκαίρι του 2011 ότι κάθε μέρα έβλεπα όνειρα που αφορούσαν εκείνο το κίνημα και τα δρώμενα του. Αντίστοιχα στην περίοδο της Εξέγερσης του Δεκέμβρη του 2008 έβλεπα κάθε μέρα όνειρα που αφορούσαν εκείνη την εξέργερση με τις πιο πλούσιες και απρόβλεπτες παραλλαγές. Ποτέ δεν είχα αναφερθεί δημόσια σε αυτά τα όνειρα παρ’όλο που πολλά από τα περιεχόμενα τους είχαν πολλά να πουν για τα κινήματα που συμμετείχα. Δεν ένιωθα ακόμη έτοιμος να σπάσω το ταμπού που λέει ότι ποτέ δεν χρησιμοποιείς το ονειρικό υλικό, όσο αξιόλογο, αποκαλυπτικό και σπουδαίο κι ας είναι, σε πολιτικό κείμενο.Όμως πρόσφατα ένα όνειρο που βίώσα με ωθεί να σπάσω επιτέλους αυτό το άτυπο ταμπού…
Το όνειρο (ή σωστότερα ο εφιάλτης!)αφορούσε τις 20 Φλεβάρη. Σπάνια έχω βιώσει τόσο ζωντανό και άμεσο όνειρο που διατηρήθηκε με όλη την ενάργεια του στο συνειδητό μου μετά το ξύπνημα.
Κόσμος πολύς στο σύνταγμα. Η έξαψη παντού. Ο καιρός ηλιόλουστος. Ξαφνικά εμφανίζονται τεράστιες αστυνομικές δυνάμεις που κάνουν τεράστιες κυκλωτικές κινήσεις. Αρχίζουν να εγκλωβίζουν τον κόσμο με σκοπό τις μαζικές συλλήψεις. Σε έναν τέτοιο εγκλωβισμό βρίσκομαι κι εγώ με εκατοντάδες άλλους. Ακούγεται μια παράταιρη φωνή. “Αλυσίδες σύντροφοι” Όλοι γελάνε πικρά! Γελιά παντού…Κάποιος πετάγεται: “Ποιες αλυσίδες ρε! Κοιτάχτε!” Οι μπάτσοι βγάζουν πραγματικές αλυσίδες και μας τυλίγουν με αυτές! Μιλάμε για τεράστιες ατελείωτες αλυσίδες που τρομάζουν μόνο με την θέα τους. Νιώθω να πνίγομαι. Ένα αίσθημα τρόμου παντού. Καταφέρνω και φεύγω από αυτές τις αλυσίδες κυνηγημένος από πολλούς μπάτσους που ουρλιάζουν: “πιάστε τον, έφυγε από τις αλυσίδες!” Τρέχοντας στους δρόμους της Αθήνας βλέπω ένα αποτρόπαιο θέαμα. Παντού μπουλούκια κόσμου κυκλωμένα με αστυνομικές αλυσίδες και παντού αστυνομικές κλούβες που γεμίζουν με κόσμο αλυσοδεμένο. Ουρλιαχτά πόνου και απελπίσιας να σκίζουν τον αέρα. Είναι σαν να συλλαμβάνουν όλη την συγκέντρωση! Μπαίνω σε μια στοά. Εκεί είναι ένας περίεργος γέρος με μούσια που κρέμονται ως το πάτωμα. Μουρμουράει αλλόκοτα. Δεν καταλαβαίνω τι λέει, Πάω πιο κοντά και ακούω:” αυτές οι αλυσίδες μας έφαγαν. Ποτέ δειλοί δεν νίκησαν καμιά εξουσία” Το λέει και το ξαναλέει. Νιώθω να πνίγομαι από μια κεραυνοβόλα συνειδητοποίηση. “Είμαστε δειλοί, είμαστε δειλοί, είμαστε δειλοί” Με σφυροκοπά αυτή η φράση. Τρέχω προς το σύνταγμα. Εκεί αντιμετωπίζω μια άλλη φρίκη. Διαδηλώνει η χρυσή αυγή! Που και πότε εμφανίστηκαν αυτοί; Που πήγαν οι άλλοι; Τους έπιασαν όλους; Η διαδήλωση της χρυσής αυγής περνά από δίπλα μου. Ανάμεσα τους έχουν μαύρους που τους λιντσάρουν κάτω από επευφημίες. Οι μπάτσοι έχουν βγάλει τα κράνη τους και χειροκροτούν από απόσταση. Μια κυράτσα 60 χρονών φωνάζει: “ Οι άπλυτοι έχουν συλληφθεί όλοι με αλυσίδες. Το Ελληνοχριστιανικό ράιχ θριάμβευσε!” Και ξαφνικά βλέπω έναν ΕΚΑΜίτη δίπλα μου να με γραπώνει.”Σε τσακώσαμε και σένα!” Ξύπνησα ιδρωμένος με αυξημένους καρδιακούς παλμούς…
ΟΤΑΝ ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΣΟΥ ΛΕΝΕ ΟΤΙ ΖΟΥΜΕ ΣΕ ΦΑΣΙΣΤΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ
Πολλές φορές η ερμηνεία των ονείρων είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη υπόθεση. Κρυφοί συμβολισμοί, αλληγορικά νοήματα και μπερδεμένες αναφορές φωλιάζουν μέσα στο υλικό τους. Όμως αυτό το όνειρο μίλησε από μόνο του. Ήταν μια ζωντανή υπενθύμιση και μια ξεκάθαρη προειδοποίηση. Υπενθύμισε αυτό που ξέρει καλά το συνειδητό και ας αρνείται πολλες φορές να αντιμετωπίσει τις συνέπειες του. Ζούμε σε φασιστικό καθεστώς. Με τείχη στα σύνορα και στρατόπεδα συγκέντρωσης, επιστρατεύσεις απεργών και ολοκληρωτικά ΜΜΕ, εισβολές σε αυτοδιαχειριζόμενους χώρους και βασανιστήρια. Ένα καθεστώς που αντικειμενικά δεν μπορεί να ανατραπεί με ειρηνικό τρόπο (όπως φανέρωσε και η κατάληξη του κινήματος που εμβληματικά είχε προτάξει τον ειρηνικό του χαρακτήρα, το κίνημα του Συντάγματος…) Και εδώ έρχεται και η προειδοποίηση του ονείρου. Δεν μπορείς να αναμετρηθείς με ένα τέτοιο καθεστώς αν είσαι δειλός. Είναι αστείο να προτάσσεις στις κατασταλτικές δυνάμεις αυτού του καθεστώτος τις ‘αλυσίδες’. Αυτοί έχουν πραγματικές αλυσίδες που θέλουν να μας δέσουν όλους. Κι αρνούμενος να αντιμετωπίσεις αυτό το καθεστώς με δυναμική μαζική αντιβία οδηγείσαι στην σύλληψη και τον εκμηδενισμό αφήνοντας στους δρόμους τους ναζιστές τους χρυσής αυγής να αλωνίζουν…
Το όνειρο λοιπόν είχε μια κρυστάλλινη πολιτική και κοινωνική λογική πλήρως συμβατή αλλά και ενισχυτική με τις αλήθειες της συνείδησης. Το είδα την νύχτα που είχαμε κάνει την αποτυχημένη ειρηνική ανακατάληψη της σκαραμαγκά. Εκεί αντιμετωπίσαμε αφηνιασμένους μπάτσους ενώ εμείς ήμασταν χωρίς εξοπλισμό και επιθετικές διαθέσεις. Προφανώς το όνειρο τροφοδοτήθηκε και από αυτήν την αίσθηση ματαιότητας που μου δημιουργήθηκε από αυτού του είδους την προσπάθεια ανακατάληψης και συνδέθηκε με το μεγαλύτερο γεγονός που έρχεται στις 20 Φλεβάρη…
Κάνοντας την 20 Φλεβάρη να μην είναι μια από τα ίδια και δίνοντας συνέχεια στο γεγονός.
Πολλοί και θεμιτά αντιμετωπίζουν τις 20 Φλεβάρη με σκεπτικισμό. Τι μπορεί να βγει από άλλη μια γραφειοκρατικά καλεσμένη γενική απεργία που δεν έχει συνέχεια; Η εμπειρία της τελευταίας γενικής απεργίας τον Οκτώβρη ήταν όντως αποθαρρυντική τόσο στην συμμετοχή που ενέπνευσε όσο και κυριότερα στην έλλειψη δυναμισμού των διαδηλωτών. Τα ΜΑΤ τότε μας είχαν διαλύσει με χαρακτηριστική ευκολία. Με βάση αυτή την εμπειρία πολλοί βλέπουν την 20 ΦΛεβάρη σαν μια επανάληψη εκείνου του φιάσκου και αναρωτιούνται ακόμη κι αν αξίζει να κατέβουν.
Όμως τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι. Η ψυχολογία του κόσμου κατ’αρχήν δεν έχει σχέση με την ψυχολογία του Οκτώβρη. Τότε η κυβέρνηση ήταν φρεσκονομιμοποιημένη, το νέο μνημόνιο δεν είχε μπει σε εφαρμογή, κυριαρχούσε ακόμη η ματαιότητα ότι καμιά δράση στον δρόμο δεν μπορεί να τους κλονίσει ενώ το ανερχόμενο πολιτικό ρεύμα φαινόταν να είναι αυτό του ναζισμού που διαφήμιζε τότε τα τάγματα ασφαλείας του. Από τότε πολλά άλλαξαν.
Πρώτα πρώτα η επίθεση του καθεστώτος στους αυτοδιαχειριζόμενους χώρους ανάστησε το αναρχικό κίνημα συσπειρώνοντας το και έτσι έγινε κατορθωτή η μεγαλειώσης αναρχική διαδήλωση της 12 Γενάρη. Μετά είδαμε την σχετική συντριβή των ταγματών ασφαλείας της χρυσής αυγής στον δρόμο. Τώρα οι χρυσαυγίτες όχι μόνο δεν μιλάνε όπως μίλαγαν για τα τάγματα ασφαλείας τους αλλά έχουν περάσει στο άλλο άκρο να προειδοποιούν σαν κλασικοί δεξιοί για προβοκάτσια στις 20 Φλεβάρη. Η μπογιά της νομιμοποίησης του καθεστώτος έχει επίσης φθαρεί δραστικά. Οι εκλογές είναι μια μακρινή ανάμνηση. Επίσης είδαμε απεργίες διαρκείας να επιστρατεύονται και αυτό έχει φέρει μια άλλη οργή στο εργατικό δυναμικό. Και σαν αποκορύφωμα είχαμε την υπόθεση βασανιστηρίων και την προβολή τους που από την μια αποκάλυψε τον χαρακτήρα του καθεστώτος και από την άλλη εξαγρίωσε πολύ νέο κόσμο. Κι αυτά συμβαίνουν ενώ η εξαθλίωση και οι αυτοκτονίες αυξάνουν μέρα με την μέρα, η ανεργία σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο και οι αυταπάτες για κάποιου είδους σταθεροποίηση και ανάκαμψη είναι στο ναδίρ.
Σε αυτές τις συνθήκες η γενική απεργία της 20 Φλεβάρη συνιστά μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για σαρωτική αντεπίθεση και ανόρθωσης του αγωνιστικού ηθικού. Τόσο η μαζικότητα της όσο και η συκρουσιακότητα της μπορούν να φτάσουν σε νέα επίπεδα ξεπερνώντας ακόμη και τον πύχη της περσινής 12 Φλεβάρη. Αρκεί αυτό να το πιστέψει μια κρίσιμη μάζα ανθρώπων και να κινητοποιηθεί ανάλογα.
Και υπό αυτές τις συνθήκες θα συνιστούσε ιστορική τραγωδία να βλέπαμε τη 20 Φλεβάρη σαν άλλον ένα ανούσιο περίπατος που διαλύεται εύκολα από τα ΜΑΤ. Πολλοί που συμμετέχουν σε καθημερινά εγχειρήματα αλληλοβοήθειας και αντίστασης βλέπουν μια τέτοια διαπίστωση σαν στερούμενη νοήματος και τελικά και επικίνδυνη για το ηθικό όσων συμμετέχουν σε τέτοια εγχειρήματα. Τι μπορεί να βγάλει μια μέρα λένε; Και πόσο νοσηρό να στηρίζεσαι σε μια μέρα για αντεπίθεση και ανόρθωση του αγωνιστικόυ ηθικού! Σάμπως οι καθημερινοί αγώνες και η ίδια η καθημερινότητα δεν αποφασίζουν τελικά για όλα;
Η ένσταση τους έχει λογική όμως χάνει μια βασική αλήθεια. Ότι όλη η ανθρώπινη ιστορία έχει στηριχτεί σε μεμονώμενες μέρες που λειτουργούν σαν ρωγμές στον ιστορικό χρόνο και αλλάζουν την φορά των ιστορικών γεγονότων. Και τέτοιες μέρες δεν λειτουργούν ανταγωνιστικά με τα καθημερινά εγχειρήματα αντίστασης (που δυστυχώς δραστηροποιούν ακόμη ένα πολύ μικρό κομματι της κοινωνίας…) αλλά ενισχυτικά και προωθητικά. Ένας βασικός λόγος είναι ότι τέτοιες μέρες ανακατεύουν και ενώνουν τον κόσμο που ασχολείται καθημερινά με την αντίσταση και την αλληλεγγύη με τον πολύ περισσότερο κόσμο που εμφανίζεται στους κοινωνικούς αγώνες πιο περιστασιακά και με λιγότερη συνέπεια στην δράση του. Ένας βασικότερος λόγος είναι ότι τέτοια γεγονότα κάποιες φορές δημιουργούν την δική τους δυναμική και ξεφεύγουν από τα πλαίσια της μιας μέρας ανοίγοντας νέους κύκλους αντίστασης. Αυτό γίνεται κατορθωτό όταν η μαζικότητα τους συναγωνίζεται την συγκρουσιακότητα τους σπάζοντας το ανίκητο του καθεστώτος και την ματαιότητα που δημιουργεί αυτό το φαινομενικά ανίκητο.
Μια άλλη ένσταση προκύπτει. Μπορεί αυτό να γίνει σε μια καθορισμένη προσυμφωνημένη μέρα; Ξεσπάνε άραγε εξεγέρσεις με ραντεβού; Αυτό είναι μια ένσταση που παλιότερα με έβρισκε σύμφωνο πριν η πρόσφατη ιστορική εμπειρία εδώ και διεθνώς την εξαφανίσει ολοκληρωτικά. Με ‘ραντεβού’ ξέσπασε η εξέγερση της 5 Μάη (πριν η τραγωδία της Μαρφίν και ο φρικαλέος τρόπος που χρησιμοποιήθηκε από τα φασιστοΜΜΕ στείλει τον κόσμο στα σπίτια του…) Με ‘ραντεβου’ ζήσαμε την 12 Φλεβάρη 2012 που στάθηκε σαν η πιο εξεγερμένη μέρα της μεταπολίτευσης και με ραντεβού (και μάλιστα από το ίντερνετ!) γεννήθηκε το ίδιο το κίνημα του συντάγματος στις 25 Μάη 2011. Κοιτώντας παρά έξω θα δούμε ότι με ‘ραντεβού’ ξέσπασε η Αιγυπτική επανάσταση της 25 Γενάρη 2011 και το ίδιο έγινε και στις άλλες αραβικές εξεγέρσεις-επαναστάσεις. Ίσως επειδή ζούμε στην εποχή του ίντερνετ και της μαζικής αδιαμεσολάβητης πληροφορίας, η κοινωνία -κι όταν οι αντικειμενικές περιστάσεις ευνοούν κάτι τέτοιο- μπορεί να παράγει εξεγερμένα γεγονότα που έχουν προσυμφωνηθεί να ξεσπάσουν σε συγκεκριμένες μελλοντικές ημερομηνίες. Επομένως όλα πια είναι δυνατά και τα ιστορικά ‘ραντεβού’ αποκτούν άλλη δύναμη και δυναμική όταν πραγματικά το θέλουν!
Αξιοποιώντας τον λιγοστό χρόνο που απομένει για τις 20 Φλεβάρη.
Αναφέραμε γιατί οι δεδομένες συνθήκες, αυτό το κράμα φασισμού και εξαθλίωσης που φοριέται σε μια κοινωνία που είναι όλο και πιο απρόθυμη να το δεχτεί. ευνοούν τις 20 Φλεβάρη για να είναι αυτή κάτι ξεχωριστό που μπορεί να ανοίξει έναν ανανεωμένο κύκλο αντίστασης ενισχύοντας και τα καθημερινά εγχειρήματα αντίστασης και αλληλεγγύης.Στο χέρι μας ειναι πια να κάνουμε αυτή την ιστορική δυνατότητα ιστορική πραγματικότητα. Εξασφαλίζοντας ότι εμείς και ο περίγυρος μας θα είναι στο γεγονός από νωρίς με την μεγαλύτερη επιμονή και μαχητικότητα. Σπάζοντας τις δειλίες που μας αφοπλίζουν απέναντι στις κατασταλτικές δυνάμεις και τα χημικά της. Εμπνεόμενοι από αγωνιστές που δεν δίστασαν να αναμετρηθούν σώμα με σώμα με τα τέρατα της καταστολής. Αλλάζοντας με ό,τι τρόπους μπορούμε να φανταστούμε (ή ονειρευτούμε
) την κοινωνική ατμόσφαιρα που μέσα στην αδράνεια της προκρίνει ακόμη
και τώρα την απάθεια και ηττοπάθεια, την ματαιότητα και την παραίτηση.
Νιώθωντας από τώρα ότι θα συμμετέχουμε σε ένα ιστορικό γεγονός για το
οποίο έχουμε την ευθύνη του. Και εμπιστευόμενοι τα όνειρα μας που έχουν
να μας πουν πολιτικές και κοινωνικές αλήθειες!Ναι! Αυτό το καθεστώς που εξαθλιώνει είναι φασιστικό και έχει και το ίδιο ομολογήσει ότι δεν βασίζεται σε καμιά είδους συνταγματική νομιμοποίηση.
Ναι! Με δειλία και ‘αλυσίδες’ δεν αντιμετωπίζεται! Αυτό είναι η συνταγή της παράδοσης και της υποταγής στον τρόμο του.
Ναι! Ήρθε η ώρα να εγερθούμε! Όχι για να τιμήσουμε κάποιον φυρερίσκο αλλά να εγερθούμε για να πάρουμε την Ζωή επιτέλους στα χέρια μας ελευθερώνοντας την από τους εφιάλτες της.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου