Φυσικά και οι δυο τους δεν είχαν … υστερήσει σε σύλληψη στα μεγάλα πογκρόμ των εμφυλιακών χρόνων και της δικτατορίας των επίορκων συνταγματαρχών.
Ήταν και οι δύο οι πρώτοι καθοδηγητές μου, όταν μαζί με άλλους φοιτητές από το Κερατσίνι, πριν και μετά από το 1958, οργανωθήκαμε στις κομματικές ή μετωπικές οργανώσεις της Αριστεράς. (Με αξιόλογο, θαρραλέο, πολιτικό και κυρίως πολιτιστικό έργο, στα Ταμπούρια με τον «Ήλιο», στον «Ελληνοσοβιετικό Σύνδεσμο», στον «Φοιτητικό Σύλλογο» Πειραιά, στον «Σύνδεσμο Μπέρτραντ Ράσσελ», στη Νεολαία της ΕΔΑ, στους «Λαμπράκηδες» και στα συνδικάτα του Πειραιά. Και βέβαια με τη διοργάνωση πολλών συναυλιών του Μίκη Θεοδωράκη στον Πειραιά, Ταμπούρια, Κοκκινιά και αλλού)
Στον Π. Κατερίνη οφείλω, όπως και στη βουλευτίνα της ΕΔΑ Ελένη Μπενά, το ξεκίνημά μου στη δημοσιογραφία, όταν εξασφάλισαν το διορισμό μου στην «Αυγή» ως ανταποκριτή της στον Πειραιά, για να καλύπτω τις δραστηριότητες των «κόκκινων» δήμων, των «κόκκινων» συνδικάτων και φυσικά της ΕΔΑ Πειραιά. Είχα και την ευθύνη της καμπάνιας για την αποφυλάκιση των Αντώνη Αμπατιέλου και Νίκανδρου Κεπέση! Ναι, ως καθαρά κομματικός δημοσιογράφος ξεκίνησα, χωρίς βέβαια μισθό και ασφάλιση για πέντε χρόνια, εκτός από τα έξοδα κίνησης για τις ανάγκες του ρεπορτάζ, δηλαδή το αντίτιμο του εισιτηρίου του λεωφορείου, του τραμ και των τρένων. Έτσι σπούδασα τη δημοσιογραφία εκείνα τα χρόνια, μαζί τότε στην Αυγή με το Νικηφόρο Αντωνόπουλο, Φώντα Λάδη, Γιάννη Θεοδωράκη, Νίτσα Λουλέ, Κώστα Ρεσβάνη, και γίναμε οι περισσότεροι αργότερα διευθυντικά στελέχη μεγάλων σε κυκλοφορία εφημερίδων.
Στα μέσα Ιουλίου, μαζί με ένα φιλικό μου ζευγάρι (παλιά και κυνηγημένα στελέχη της Αριστεράς), τον επισκεφθήκαμε στο χωριό του, στον Κακόβατο Ηλείας. Με διακατείχε μεγάλη συγκίνηση, γιατί είχα πολλά χρόνια να τον δω και αναρωτιόμουν τι πρέπει να του απαντήσω, αν με ρωτήσει γιατί δεν είδε την υπογραφή μου στο κείμενο στήριξης συγγραφέων, καλλιτεχνών και δημοσιογράφων στο νέο κόμμα της «Δημοκρατικής Αριστεράς» του Φ. Κουβέλη. Ίσως γιατί ανάμεσα σε εκείνες τις υπογραφές ήταν και του σκηνοθέτη Θόδωρου Αγγελόπουλου, η σκέψη μου ήταν πλημμυρισμένη από τα καταπληκτικά πλάνα με τις δεκάδες βάρκες, με τις πανύψηλες κόκκινες σημαίες, που έπλεαν αργά, υποτίθεται πριν αλλά και μετά τη λήξη του εμφυλίου, στην ταινία «Οι κυνηγοί».
(Γι' αυτή την ταινία του, σε συνέντευξη που μου έδωσε για την Αυγή, τον Μάρτιο του '79, είχε υποστηρίξει:
«ΠΕΣΙΜΙΣΤΙΚΗ ταινία ήταν οι “Κυνηγοί”. Η ανάγνωση, που της έγινε, ήταν λανθασμένη από όλες τις πλευρές. Το ΚΚΕ εσ. τη χτύπησε και το ΚΚΕ την υποστήριξε. Και οι δυο τη διάβασαν λάθος. Το σώμα του αντάρτη δεν είναι μόνο το σώμα της επανάστασης που έγινε και βιαστικά πρέπει να ενταφιαστεί από όλους. Αλλά είναι και το σώμα των ελπίδων για επανάσταση ή για αλλαγή»)
Τριάντα χρόνια μετά από εκείνη τη συνέντευξη, για ποια αλλαγή και ποιες ελπίδες θα μιλούσα τώρα στον άνθρωπο που αγωνίστηκε και κατόρθωσε να νεκραναστήσει τις ελπίδες, μόλις 2-3 χρόνια μετά τη νίλα του Εμφύλιου; Ο Παναγιώτης Κατερίνης ήταν, μαζί με μερικούς ακόμα τρελαμένους αγωνιστές της Αριστεράς, που έστησαν στη δεκαετία του '50 γραφεία της ΕΔΑ σε ολόκληρη τη χώρα, αψηφώντας και συχνά ξεγελώντας ασφαλίτες, χωροφύλακες, «μάυδες», «τεατζήδες» και άλλους παρακρατικούς. Και βέβαια, ως υψηλόβαθμο στέλεχος της Αριστεράς, έχει τις ευθύνες που του αναλογούν, αλλά κανείς δεν του αμφισβήτησε το ήθος, την εντιμότητα και τις οργανωτικές ικανότητές του.
Σ' εκείνα τα «πέτρινα χρόνια», ενώ κάποιοι ξεγλιστρούσαν από τις ευθύνες με «το όπλο παρά πόδας» και κάποιοι άλλοι θυσίαζαν άσκοπα τη ζωή τους για αχρείαστες γιάφκες και παράνομες οργανώσεις, ο Παναγιώτης Κατερίνης και τα άλλα υψηλόβαθμα στελέχη της ΕΔΑ, παρά τις εκτοπίσεις, φυλακίσεις, αδικαιολόγητες συλλήψεις και κάπου-κάπου «παραδειγματικές» εκτελέσεις, αγωνίζονταν με το Σύνταγμα και τους νόμους στο χέρι, ανεβάζοντας στις γειτονιές, στους δρόμους, στα εργοστάσια, στα λιμάνια, στα γραφεία, στα πανεπιστήμια, τον αγωνιστικό λαϊκό παλμό, μέχρι τον εκλογικό θρίαμβο του 1958, αλλά και μέχρι τη δικτατορία. Ολόκληρη εκείνη η ηρωική περίοδος δεν έχει καταγραφεί και δεν έχει ειπωθεί στις πραγματικές διαστάσεις της από την ιστορία, τη λογοτεχνία και την τέχνη. Όπως, π.χ., πόσοι ξέρουν ότι μετά τον Εμφύλιο η Αριστερά ξεκίνησε τη νέα νόμιμη πορεία της με «τρελούς Γαλάτες»; Δηλαδή, με στελέχη που ήταν ή παρίσταναν τους κουζουλούς και τους άφηναν από τα ξερονήσια και τις φυλακές με το ιατρικό τρελόχαρτο στην κωλότσεπη; Έτσι ή αλλιώς πρέπει να ήσουνα τρελός για να ξεκινήσεις μέσα στη μετεμφυλιακή βαριά γενική τρομοκρατία ένα νέο «πάλης ξεκίνημα»…
Σμίξαμε με αγκαλιές και φιλιά, χωρίς να μου κάνει την ερώτηση που περίμενα. Αποτραβηγμένος από την άμεση πολιτική δράση, έχει αισίως ξεπεράσει τα 91 χρόνια, αφιερώνει κυρίως τον χρόνο του στο γράψιμο. Με μνήμη καταπληκτική, ζηλευτή ζωντάνια και σχολαστικότητα στην αναζήτηση της αλήθειας, καταγράφει παλιά και σύγχρονα συμβάντα στη χώρα μας, με αίσθημα απόλυτου και υψηλού πατριωτισμού, μέσα από αρχεία, εκδόσεις, διηγήσεις και προσωπικές μνήμες. Στόχος του, η ενημέρωση των νέων, για να γνωρίσουν και να δέσουν με τις «ρίζες» τους, όπως επιδίωξε με το εντυπωσιακό βιβλίο του «Κακόβατος» (έκδοση «Κ. Κοροντζή», σελ. 420), περιγράφοντας την ιστορία του χωριού του, από τα ομηρικά χρόνια μέχρι τη νεότερη ιστορία, με ονόματα και αδιαμφισβήτητα στοιχεία. Με κέντρο τον Κακόβατο Ηλείας, το βιβλίο είναι ταυτόχρονα μια επιτομή της ιστορίας μας. Όμως, για όσα διαδραματίζονται σήμερα στην Αριστερά είναι μελαγχολικός. Ενωτικός και συνθετικός σε ολόκληρη την πολιτική και κομματική διαδρομή του, άκουσε με προσοχή τον προβληματισμό μου για τη νέα διάσπαση και μου τόνισε:
- Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να χαθεί η αντισταλινική αριστερά. Γι' αυτό οφείλουν όλες οι πλευρές να αποφεύγουν λόγια και επιθέσεις που πληγώνουν και διαιρούν.
Όσο για την παγκόσμια οικονομική κρίση, η προσοχή και το ενδιαφέρον του είναι στραμμένη στις επιτυχίες της Κίνας.
Ονειροπόλος σε όλη τη ζωή του, ήταν και άμεσα αποτελεσματικός στο στήσιμο οργανώσεων και στην ανάδειξη νέων ικανών στελεχών. Όπως έδρασε ως «Ορέστης» της ΕΠΟΝ Πελοποννήσου, στα χρόνια της αντίστασης κατά του ναζισμού. Το 1944, με εντολή της οργάνωσης, περιόδευσε σε συνθήκες βαριάς παρανομίας στην Κορινθία για ανασυγκρότηση των αποδεκατισμένων –από τις εκτελέσεις των Γερμανών- οργανώσεων της ΕΠΟΝ. Στα Ίσθμια γνώρισε ένα κορίτσι 17 χρονών με υψηλό πατριωτικό φρόνημα, την Κατερίνα Παπαθεοδώρου. Έπεισε τους γονείς την να την πάρει στις αντιστασιακές οργανώσεις. Λίγο αργότερα ο Επονίτης Λεωνίδας Χρυσικάκης ερωτεύτηκε την Κατερίνα. Το αίσθημα ήταν αμοιβαίο και έπεισαν τον Κατερίνη να τους επιτρέψει να φύγουν από την Κορινθία και να πάνε να δράσουν στην Αρκαδία. Έτσι έγινε, αλλά μετά από 2-3 μήνες πιάστηκαν από τους Γερμανούς και εκτελέστηκαν μαζί με άλλα ηγετικά στελέχη. Έπεσαν ηρωικά ζητωκραυγάζοντας για την Ελλάδα και την αντίσταση.
- Το καταλαβαίνεις μου είπε βουρκωμένος, όταν η συζήτησή μας έπιασε τέτοιες ιστορίες, την πήρα μέσα από το σπίτι της και σε λίγο καιρό την εκτέλεσαν οι Γερμανοί.
Το ίδιο έγινε και με την ηρωική καπετάνισσα του «Δημοκρατικού Στρατού» Ασπασία Δασκαλοπούλου. Την εντόπισε ως απλό στέλεχος τοπικής οργάνωσης της Κορινθίας κατά την Κατοχή και γρήγορα της ανέθεσε πιο υψηλά ηγετικά καθήκοντα. Κατά τον Εμφύλιο αναδείχθηκε σε καπετάνισσα. Σε μια εκκαθαριστική επιχείρηση του Εθνικού Στρατού η ομάδα της περικυκλώθηκε. Η Ασπασία προσπάθησε να διαφύγει και κρύφτηκε σε ένα λάκκο σκεπασμένο από άγρια αγκαθώδη βάτα, αλλά δεν τα κατάφερε. Την εντόπισαν και την κάλεσαν να παραδοθεί. Εκείνη σηκώθηκε ήρεμη με το πιστόλι στο χέρι και αυτοκτόνησε!
Τη μαγεία που μας διακατείχε από αυτές τις διηγήσεις του, την έσπασε ο ίδιος εκφράζοντας μια πικρία σε βάρος του εαυτού του, για τα αδικοχαμένα παιδιά που στρατολογήθηκαν από εκείνον στους αγώνες της Αριστεράς.
- Κι εγώ, μωρέ, ακόμα να ζω;
Η φράση του με συγκλόνισε. Είναι βέβαια πάνω από 91 χρονών, αλλά η ζωντάνια του, η μνήμη και η ευθυκρισία του, αλλά κυρίως η παρεμβατικότητά του σε κουβέντες ή δουλειές, εντυπωσιάζουν. Λες και είναι απύθμενη η ενεργητικότητά του. Μακάρι να μπορούσε να μπολιαστεί, σε πολλούς από τους σημερινούς ηγέτες των διαφόρων σχημάτων της Αριστεράς. Υπάρχουν και ευτυχώς και άλλα προχωρημένα σε ηλικία στελέχη της Αριστεράς, που όμως κάποιες φορές πληγώνουν όταν μιλάνε και διαιρούν. Αντίθετα, ο Παναγιώτης Κατερίνης εκφράζει και υποστηρίζει λόγο ενωτικό. Συνθετικό. Ήταν και παραμένει κεφάλαιο για την Αριστερά και τη χώρα. Σε όλα τα γραπτά για τον τόπο του, τον Κακόβατο, αλλά και για τη χώρα, προτείνει να αποδοθούν από την Πολιτεία και τους φορείς της εύσημα αναγνώρισης σ' όσους αγωνίσθηκαν και θυσιάστηκαν για τον τόπο τους, τη χώρα, την πρόοδο, τη λευτεριά. Σε όλους, αδιακρίτως. Σ' αυτά επιμένει ως Νέστορας της Αριστεράς, αν και για την ομηρική Πύλο, τάσσεται μ' αυτούς που υποστηρίζουν ότι ήταν στον Κακόβατο η θρυλική πόλη του βασιλιά Νέστορα και όχι εκεί που την αναγνωρίζουμε σήμερα όλοι μας… Ποιος ξέρει, ίσως να είναι και έτσι.
Αλλά για τις μέρες μας, το ζήτημα είναι πού βρίσκεται η Ανανέωση; Όσοι την επικαλούνταν μέχρι πρότινος, έπαψαν τώρα και να την αναφέρουν ως λέξη. Άλλοι την ξεσκεπάζουν με μισόλογα. Κι όμως, «σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να χαθεί η αντισταλινική αριστερά». Και, προσθέτω, για να μη σβήσουν για πάντα «τα ανανεωτικά χαρακτηριστικά της Αριστεράς»...
Του Γιώργου ΣΑΒΒΙΔΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου